Đúng là ba sự thay đổi lớn này khiến cho Đại Đường đầy những chiến loạn rốt cục xuất hiện dấu hiệu đại trị. Xã hội yên ổn, lòng người phấn chấn, biểu hiện trong khoa cử chính là sự tấp nập trước nay chưa từng có.
Hiện tại không chỉ có khách điếm tập trung ở phường Bình Khang, phường Sùng Nhân đã không còn chỗ trống. Khách điếm ở các phường khác cũng cùng kín người hết chỗ. Những kẻ đến chậm đành phảiở nhờ chùa chiền, đạo quán, còn có cả người đến các huyện khác thuộc Trường An để ở. Vì lần này triều đình đặc biệt cho phép dân chúng bình thường trong nhà có chỗ tiếp nhận sĩ tử đến trọ mới miễn cưỡng giải quyết vấn đề khó khăn cho sĩ tử dừng chân.
Buổi trưa hôm nay, Lý Bí giống như người bình thường nhàn nhã đi chơi tại phường Sùng Nhân, phường Sùng Nhân là những phường ông ta thích nhất. Nhất là phía tây phường ở gần hoàng thành. Nơi này có các kiến trúc lớn của Quốc tử giám, những mảng cây cổ thụ xanh tốt, hiệu sách quán trà có thể thấy được khắp nơi, không khí nhân văn yên tĩnh tràn ngập. Chỗ ở thì Lý Bí cũng lựa chọn vùng lân cận Quốc tử giám. Mấy tháng qua, buổi trưa mỗi ngày đi bộ tới Tiến Sĩ tửu lâu ở phía đông phường ăn cơm đã trở thành thói quen mà ông duy trì.
Huống hồ Hoàng thượng cũng dặn ông ta có lúc rảnh tìm kiếm hiền sĩ, sinh hoạt tại phường Sùng Nhân cũng coi như công và tư kết hợp, còn có khả năng báo với Hoàng thượng lĩnh khoản phí tìm hiền, trợ cấp tiền thuê nhà tiền rượu.
So sánh với sự yên lặng ở phía tây phường, phía đông phường Sùng Nhân lại cục kỳ náo nhiệt. Ở đây tụ tập lượng lớn khách sạn, quán rượu, đồng thời cũng là nơi ở của quan lại các châu vào kinh tấu trình. Mặt khác, nơi này cũng chỗ các xưởng in ấn phát đạt nhất cả Đại Đường, có hơn một trăm xưởng in ấn lớn nhỏ chuyên ấn chế các loại kinh Phật, bộ sách, đồng thời cũng tiếp nhận in ấn văn thư triều đình nên làm ắn phát đạt, ngày đêm không ngừng.
Tiến Sĩ tửu lâu nằm tại góc đông nam phường Sùng Nhân, chỉ có thể coi là một quán rượu hạng trung. Nhưng bởi vì cái tên của nó gợi điều tốt đã làm cho nó trở thành một trong những quán rượu làm ăn khấm khá nhất vào dịp khoa cử, đồng thời cũng đưa tới cạnh tranh đồng hành. Từ năm trước trở đi, ở chung quanh nó xuất hiện mười mấy quán rượu na ná nó như măng mùa xuân . Như là Trạng Nguyên lâu, Kim Bảng thi đậu tửu lâu, Thám Hoa lâu .v..v... Hơn mười nhà, nhưng không có một quán rượu nào có thể so sánh làm ăn với nó.
Lý Bí chắp tay đằng sau đi vào Tiến Sĩ lâu, người làm đứng ở cửa đã trông thấy ông ta từ xa. Mặc dù lão đạo này mỗi ngày đều chỉ gọi rượu và thức ăn giá rẻ nhất, nhưng thứ Tiến Sĩ lâu coi trọng chính là danh dự. Chỉ cần ông ta mỗi ngày thăm tiểu điếm thì liền so với thực khách tốn hao vạn quan tiền nhưng chỉ đến một lần sẽ quan trọng hơn nhiều lắm.
Người làm mặt mày tươi cười đón chào “ Lý đạo trưởng đến, ta còn đang muốn hỏi đạo trưởng hôm nay làm sao tới chậm.”
“ Chỗ của ta vẫn còn sao?” Lý Bí cười ha ha hỏi han.
“ Cái...này ...” Người làm có hơi do dự. Hôm nay khách ăn đến nhiều hơn, chỗ trống cực kỳ ít. Đương nhiên không có khả năng dành riêng một chỗ ngồi cho Lý Bí “ Nếu không để ta xem bọn họ ăn xong chưa?”
“ Không cần làm phiền, chỉ là ta thuận miệng hỏi qua.” Lý Bí khoát tay cười nói: “ Kỳ thật ngồi đâu cũng như nhau.”
“ Đa tạ Lý đạo trưởng châm chước, xin đi theo ta.” Người làm mời Lý Bí lên lầu hai. Trên lầu hai ngồi đầy các sĩ tử trẻ tuổi nên ồn ào náo nhiệt phi thường. Khắp nơi tràn ngập khuôn mặt tươi cười trẻ măng niềm nở.
Tìm hồi lâu. Lý Bí mới tìm được một chỗ trống tại một góc nhỏ sát tường. Đây là một cái bàn nhỏ cho hai người dùng. Ông ta ngồi đối diện một sĩ tử cực kỳ trẻ tuổi, ước chừng mười bảy mười tám tuổi. Hắn mặc một chiếc áo bào nhà nho cũ màu trắng, đầu đội mũ bình cân, ở trước mặt hắn chỉ có một đĩa bánh bao cùng một bình rượu nhạt, nhìn ra được cảnh nhà của hắn không tốt nên ăn mặc vô cùng đơn giản. Nhưng tướng mạo lại tuấn tú, tinh thần phấn chấn tuổi trẻ để lộ khí thế bừng bừng. Một tay hắn cầm chén rượu, một tay giữ sách đang hết sức chăm chú đọc mấy chữ tiêu đề. Thấy Lý Bí ngồi xuống đối diện, hắn đặt sách xuống cười cười, xem như đã chào hỏi.
Lý Bí cũng thân mật gật đầu với hắn. Lúc này, ở bên cạnh bỗng nhiên vang lên một tràng tiếng vỗ tay kịch liệt, chỉ thấy một người sĩ tử khá lớn đứng lên cười nói với mọi người: “ Nếu muốn ta nói thì ta đây có dăm ba câu.”
Hắn e hèm trong họng rồi cao giọng nói: “ Ta cho là trong thời kỳ Thiên Bảo lính phủ phá hoại tuyệt không chỉ có đơn giản mỗi chuyện chiếm đoạt ruộng đất như vậy. Trong các loại nguyên nhân tạo thành tình trạng binh lính không muốn phục vụ thì một nguyên nhân rất quan trọng chính là binh lính có địa vị cực kỳ thấp. Nhà giàu có quý tộc cần dùng lao động tìm không được người, liền sai binh lính đến làm cho đủ số. Quan phủ cưỡng bức lao dịch không tìm đủ người có khả năng cũng tìm binh lính đến phục dịch thay thế. Lâu ngày, điều này khiến cho binh lính trở thành đại danh từ chỉ khổ dịch. Vốn là vì lập công mà được triều đình sắc phong các loại danh hiệu huân quan, phi kỵ, lữ kỵ, vân kỵ gì gì đó .v..v..., Vốn là tượng trưng cho địa vị vinh dự, nhưng trên thực tế lại trở thành một loại dấu hiệu địa vị thấp kém. Nói đến người nào đó là Phi Kỵ Úy thì người nghe biểu hiện chính là khinh thường, một kẻ khổ dịch mà thôi. Như thế, thử hỏi ai còn nguyện ý nhập ngũ, kẻ tòng quân cũng có ý nghĩ tìm cách thoát ly quân tịch. Cho nên ta cho là Đại Đường muốn quân sự cường thịnh, đầu tiên chính là phải đề cao địa vị binh lính, làm cho nó trở thành được mọi người hâm mộ, đi đầu quân tự nhiên sẽ đông đảo. Ngay cả sĩ tử bọn ta cũng nguyện ý mặc giáp trụ nhung trang vì nước ra biên ải.”
Hắn diễn thuyết một hồi liền nhận được một tràng tiếng vỗ tay nhiệt liệt. Lý Bí nghe hắn giải thích đặc biệt thì cũng hơi hứng thú, liền tò mò hỏi người tuổi trẻ đối diện “ Diễn giả này là người ở đâu?”
Người tuổi trẻ để sách xuống quay đầu lại nhìn qua liền cười nói: “ Người này tên gọi Quách Mục, là người Phần Dương ở Hà Đông. Lại nói thì đạo trưởng có lẽ không tin, người này còn là tiến sĩ năm Tuyên Nhân thứ ba .”
“ A?” Lý Bí càng thêm cảm thấy hứng thú “ Tiến sĩ thì làm sao còn tới tham gia chế khoa?”
“ Hắn không tham gia thì có thể làm sao bây giờ?” Người tuổi trẻ khẽ lắc đầu mà nói: “ Những năm trước đây khi chế độ môn ấm thịnh hành, đại bộ phận tiến sĩ trúng khảo hàng năm đều bị Lại Bộ chặn ở ngoài cửa. Ai có bí quyết thì đi làm phụ tá cho quan lớn, có lẽ có thể tìm được lối tiến thân. Mà ai không cửa cũng chỉ có thể hồi hương làm nghề nông, buồn bực cả đời. Quách Mục này chính thuộc về dạng không có bí quyết, hơn nữa lại cực kỳ hiếu thuận. Nghe nói hắn từng chuẩn bị nhập ngũ đi An Tây, nhưng mẹ bị bệnh nặng nên hắn liền ở nhà chăm sóc mẹ. Sau khi mẹ qua đời lại ở trước mộ xây nhà giữ đạo hiếu ba năm. Năm nay mở chế khoa, hắn liền lại lần nữa đến Trường An thi, cũng là muốn nhờ triều đình mới mà kiếm chút tiền đồ.”
“ Chữ thiện lấy hiếu làm đầu, hoàng thượng hiện nay là người có đạo hiếu nhất. Có lẽ hắn có thể có một kết cục cũng khá.” Lý Bí thở dài, liền yên lặng nhớ tới cái tên Quách Mục này.
Lúc này, chàng trai đối diện lại cầm sách lên, nhưng không cẩn thận để từ trong quyển sách rơi ra một tờ giấy ngay bên chân Lý Bí. Lý Bí nhặt lên tờ giấy lên thấy trên đó viết một bài thơ. Ông ta đọc hai lần, trên mặt lộ ra vẻ kinh ngạc bèn hỏi chàng trai: “ Đây là thơ ngươi làm à?”
Chàng trai gật đầu, nói khiêm tốn: “ Đúng là tại hạ viết.”
“ Thơ hay!” Lý Bí khen tự đáy lòng, ông ta lại nhịn không được mà cầm lấy tờ giấy bắt đầu cao giọng đọc: Ly ly nguyên thượng thảo. Nhất tuế nhất khô vinh ...” ( chém nè : Cây rời xa đất mẹ, năm tháng héo dần đi ... Bài 《 phú đắc cổ thảo nguyên tống biệt 》 của Bạch Cư Dị)
“ Xin hỏi chú em họ gì?” Lý Bí hỏi han đầy hứng thú.
Chàng trai kia hơi cúi xuống với ông ta cung kính đáp: “ Tại hạ họ Bạch, tên Cư Dịch, là người Tân Trịnh. Đây là lần đầu tiên vào kinh đi thi, xin đạo trưởng chỉ giáo nhiều hơn.”
Lý Bí nghe hắn là người Tân Trịnh thì cũng không khỏi thở dài mà nói: “ Năm ngoái Thôi Khánh Công làm loạn Trung Nguyên , nói vậy chắc chú cũng bị nó gây hại nhiều.”
“ Quân phiệt hỗn chiến, Trung Nguyên lầm than. Nhà cửa Bạch gia cháu đều bị loạn binh ột bó đuốc. Cháu theo cha anh chạy trốn tới đất tổ Hà Đông mới giữ được tính mạng.”
