Chương 81: Châm ngôn của người thầy giỏi.
Sau mồng chín tháng chín Tết, khi Trương Nguyên đi vào quý phủ của Vương Tư Nhâm ở Hội Kê thì cũng đã gần giờ Tỵ rôi, Thạch Song chọn hai cái giỏ, một cái đụng hông Tiêu Sơn và quýtTạ Sơn ăm, còn một cái giỏ đựng cua đồng Đại Hà và sò NgoẵLa.Trương Nguyên cảm thấy cua đồng trong "Hội cua” trên núi Ngọc Tứ hôm qua có hương vị rất ngon, cho nên mới sáng hôm nay đã lệnh cho Thạch Song đi mua hai mươi cân của Đại Hà biêu thây giáo Vương Tư Nhâm.
Vương Tư Nhâm mặc áo cà sa màu xanh nhạt đứng ngoài hành lang dưới mái hiên ở tiền sảnh, nói:
Trương Nguyên, xem ra hôm nay người đã thắng không ít bạc, còn biết mua chút trái cây và cua để hiếu kính thấy, cũng coi như hiếu đạo lễ đó.
Chuyện đánh cược với Dương Thượng Nguyên đã được truyền đi rất nhanh. Trương Nguyên vội vã khom người nói:
Thưa thầy, học trò không phải là ngựa non háu đá thích thể hiệnđâu, kỳ thực là đã bị tên tú tài họ Dương kia ép buộc, không thể không đấu.
Vương Tư Nhâm nhìn cậu đệ tử thiếu niên này vẻ mặt vẫn rất bình tĩnh, tuổi đời vẫn còn nhỏ vậy mà đã biết suy nghĩ sâu sắc như vậy, nói:
Theo ta đến thu phòng nói chuyện.
Rồi xoay người bước vào thư phòng ở tiền viện.
Trương Nguyên đi theo Vương Tư Nhâm vào thu phòng. Vương Tư Nhâm ngôi xuông, hắn cung kính đúng một bên, tuân lệnh thấy kế lại tỉ mỉ chi tiếttất cả mọi chuyện từ lúc đi chơi ở núi Ngọc Tứ rôi gặp Dương Thượng Nguyên ngày hôm qua
Mặt Vương Tư Nhâm lộ ý cười, nói:
"Làm chủ một đất nước đầy rẫy những tên tham ô trộm cướp, quan thất phải biết lấy nhân nghĩa để trị dân."Hai câu này người phá không tệ, đúng là có thực tài mới dám đánh cược như vậy. Trương Nguyên nói:
Không phải học trò lỗ mãng, mà là học trò tin chắc rằng Dương Thượng Nguyên gia trong vòng bảy bước sẽ không phá được "Tử việt" nên học trò sẽ không thua, nhưng mà thiếu chút nữa học trò cũng không thắng được, Dương Thượng Nguyên kia đúng là đi nhanh quá chừng...
Chỉ một câu đã làm Vương Tư Nhâm vui vẻ, cười ha ha một trận sảng khoái, rồi đột nhiên gã thu lại nụ cười, nghiêm nghị nói:
Trương Nguyên, người cho là với sự lanh lợi của ngươi có thể thắng Dương Thượng Nguyên sao, hơn nữa còn lấy được bạc cuợc từ phía quan phủ?
Trương Nguyên không dám nói lời nào, chỉ biết im lặng nghe Vương Tư Nhâm giáo huấn.
Vương Tư Nhâm nói:
"Luật Đại Minh” quy định, "Phàm kẻ nào tham gia đánh bạc phạt tám mươi trượng, tất cả tiền bạc của cải ở hiện trường đều sẽ bị xung công. Kẻ mở ra sòng bạc đó cũng phải chịu chung tội trạng. Bởi thế cho nên Hậu Huyện lệnh đánh cược 150 tiên cho nguoi thăng là việc kín, đã thiên vị người rồi, không thể để lộ ra ngoài, đương nhiên vụ cá cược của người lần này không phải như đám chuyên bài bạc đó, giống như chuyện người đứng đầu nội các Diệp Huớng Cao đã từng cũng đánh cuộc chơi cờ với mây người trong phủ đó, vật đem ra cuộc là "Thuân hoá các thiếp” của Tổng Thác, chuyện này ta đã tận mắt trông thấy... "Luật Đại Minh” đâu phải không có chỗ nào sơ hở, nói thẳng ra là việc gì cũng cần nhờ đến các mối quan hệ, vuốt mặt thì phải nể mũi, nêu ngươi không phải tộc tôn của Trương Nhữ Lâm, không phải môn hạ của Vương Tư Nhâm ta, một nho đông cỏn con làm sao dám lên công đường kiện tú tài, hơn nữa lại còn đánh cuộc trước mặt quan phủ như vậy, mặc kệ là người có lý hay vô lý, cử bị ăn vài chục trường rồi mới xét xử sau, người nói xem có đúng không?
Trương Nguyên cung kính nói:
Thầy giáo huấn rất phải, học trò làm việc vẫn còn có chút khinh suất.
Vương Tư Nhâm nói:
Không phải, ta không phải chỉ trích người, chỉ muốn người hiểu được tình và thế, để người biết được chuyện gì nên làm và chuyện gì không nên làm, về sau người thi củ rôi ra làm quan, sẽ tiếp xúc với rất nhiều loại người, rất nhiều hạng người, tất nhiên không thể tránh khỏi các cuộc đấu để tranh giành lợi ích với nhau. Đừng thấy có những người nói năng đường hoàng có lý, thật ra cũng chỉ là vì lợi ích bản thân mà lên tiếng thôi, giống như đường huynh của Diêu Phục là Diêu Thành Lập, là một người có tiếng là thắng thắn, nhưng thực tê thì sao?, Những lời nói thẳng thắn của y cũng đã được chọn lựa khéo léo cả rôi đây là một người rất có đầu óc, y không chỉ trích hết tất cả các con sâu mọt trong triều mà chỉ ngâm ngâm hoặc trực tiếp gây bất lợi cho những ai làm khó y hoặc những kẻ cũng hội cũng thuyền với ymà thôi. Cho nên nói đã tiên vào con đường làm quan, phẩm chất của mình chỉ là điều thủ yêu, quan trọng nhất là những ích lợi đằng sau đó cơ ---
Trong đầu Trương Nguyên không ngừng vang lên tiếng đàn huyền câm "Loong coong”, chuyện mà trước kia hắn không hiểu được thì từ khi nghe Vương Tư Nhâm giảng giải, hắn đã lập tức trở nên thông suốt. Vương Tư Nhâm hai mươi tuổi đậu Tiên sĩ, lăn lộn trong chôn quan trường cũng đã gần hai mươi năm, lại là một người cực kỳ thông minh và hài hước, rất nhiều chuyện đương nhiên ông ta đã nhìn thấu, vừa gợi mở tới chuyện này thì Trương Nguyên đã lập tức thông suốt. Trước kia hắn đọc tư liệu về thời kỳ cuối của nhà Minh, Minh triều cuối cùng bị diệt vong bởi sự tranh chấp của Đông Lâm và hoạn đảng. Mặc dù trong phái Đông Lâm có tiểu nhân, nhưng đa số đều là quân tử; hoạn đảng có nhiều tiểu nhân, nhưng cũng chưa chắc là không có những bậc tướng sĩ tài chí và chính trục...
Mà giờ khắc này, hắn đã hiểu, ở trong triều, phẩm chất đạo đức cá nhân sẽ trở nên bị hạn chế và chi phối bởi rất nhiều điều, bất luận là quân tử hay tiểu nhân, lợi ích khổng lồ trước mắt sẽ lôi kéo ngươi, ảnh hưởng tới từng lời ăn tiếng nói, từng nhất cử nhất động của ngươi. Và cũng có thể trong lúc người khẳng khái mạnh dạn dám đứng lên đấu tranh cho chính kiên của mình, tự cho mình là mang trong mình trái tim đập theo nhịp đập chính nghĩa của trời đất, hành động vì sinh mạng và lợi ích của dân chúng, thì thật ra nguoi chi đang bảo vệ lợi ích của chính người mà thôi. Đương nhiên, cũng có một số người không để ý đến lợi ích cá nhân, nhưng một khi họ lên tiếng hay hành động thì những lời nói và hành động ấy sẽ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến triệu chính, bởi khi đó nó đại diện cho lợi ích của một nhóm người nào đó, bởi vì chính sách của triều đình là muôn cân bằng lợi ích cho mỗi người, nêu năm rõ được điểm này thì sẽ không bị lợi ích mê hoặc, sẽ hiểu Đông Lâm là lợi ích của cả một tập thể, Chiết Đảng, sở Đảng, Hoạn đảng cũng chỉ dựa vào dòng tộc, quan hệ thầy trò, quan hệ thống gia mà kết thành một tập thể lớn để tương trợ lẫn nhau mà thôi ---
Đúng rồi, hình như thấy Vuong từng có quan hệ chặt chẽ với hoạt đảng, khi sùng Trinh năm toàn quyền trong đảng Đông Lâm, thấy Vương cũng đã bị thanh trù, con đường làm quan cũng không được nhu chi nguyện. Mai sau nêu có thể, kẻ là học trò như con đây nguyện sẽ trợ giúp cho thấy, nhìn bề ngoài thây Vương có vẻ không màng tới chính sự, vui cười buôn giận vô thường, nhưng thực ra, trước đại cục buôn thảm trước mắt của quốc gia, thây còn đau buồn và tiếc nuôi hơn cả Tiên Khiêm Ích và Chu Diên Nho kia.
Trương Nguyên suy nghĩ thông suốt điều này, đương nhiên thần thái trên mặt cũng khác trước, Vương Tư Nhâm liên hỏi:
Trương Nguyên, ngươi cười cái gì vậy, có phải lại ngộ ra chuyện gì hay không, nói ta nghe một chút đi?
Trương Nguyên nói:
Học trò vừa mới nghe những lời vừa rồi của thầy, có chút thông suốt, nhưng vẫn chưa rõ ràng lắm, chỉ ngộ ra điểm này, con người ta rất dễ tìm ra lý do cho những việc mình đã làm.
Vương Tư Nhâm về râu mỉm cười nói:
Hiện giờ người đã biết ta nói với người những lời đó đúng là không hề chỉ trích người rồi chủ, làm chuyện gì cũng phải xem xét thời thế, phải có chỗ dựa vững chắc, Dương Thượng Nguyên đấu không lại người không phải vì hắn ta đuối lý, mà là thể lực của gã không bằng ngươi --- còn có một chuyện e là con cũng không biết, tôi hôm qua Diêu Phục đã đến bái kiến Hầu Huyện lệnh và Thiệu Hung tri phủ Từ Thi Tiên, Từ Thì Tiên đỗ cùng khoa tiến sĩ với đường huynh của Diêu Phục là Diêu Thành Lập, cũng cùng khoa với tộc thức Tổ Túc Chi tiên sinh của người đó.
Trương Nguyên nói:
Học trò biết chuyện này, học trò cũng lo lắng vụ án này sẽ bị lật lại, Diêu Phục kia rất biết dựa dẫm, cho nên rạng sáng hôm qua đã đi mời tộc huynh Trương Tông Tủ đến xin tộc thúc Tố con viết cho Từ phủ Tôn một tâm thiếp.
Vương Tư Nhâm cười nói:
Tốt lắm, người tính toán cũng rất chu đáo đó, chỉ có điều Dương Thượng Nguyên kia không có làm tiền giả. Số tiền giả đó là khi mua vải nhung gã đã bị một tay thương nhân Tùng Giang lừa gạt , nêu suy xét kĩ ra thì không thể định gã trong tội được, nhưng công danh tú tài chắc chắn là không giữ được rồi Hầu Huyện lệnh vừa mới gửi công văn tới chỗ đề Học quan, yêu cầu tước bỏ công danh của gã, còn muốn tiếp tục truy cứu nữa.
Trương Nguyên nói:
Dương Thượng Nguyên không còn công danh tú tài, về sau muốn làm việc ác cũng phải dè chừng rồi, nếu còn tiếp tục làm điều ác tất sẽ bị trừng trị.
Vương Tư Nhâm nói:
Ngươi không cần suy nghĩ nhiều như vậy, cố gắng nghỉ ngơi cho lại súc, hôm nay bắt đầu giảng chính văn Bát cô.
Trương Nguyên vội vàng đứng lên trang nghiêm nói:
Vâng.
Vương Tư Nhâm nói:
Bây giờ ta dạy ngươi một vấn đề nhỏ trong Bát cổ, vấn đề tuy nhỏ nhưng rất khó hiểu, chủ đề rất khó nắm bắt, từng chi tiết rất rất nhỏ gắn kết chặt chẽ với nhau, rồi còn phải liên hệ với cả trước và sau đó nên đòi hỏi phạm vi rất rộng. Cho nên vấn đề nhỏ rất khó làm, làm tốt vấn đề nhỏ trong Bát cổ, vấn đề lớn thì không cần phải nói rồi.
Vương Tư Nhâm liền lấy chính văn Bát cổ làm ví dụ tù cách mở đề, rồi hai câu giũa, hai câu sau, rồi tiếp đền là hai câu cuôi và kết thúc cả sáu phân đều giảng giải hết sức cặn kẽ chi tiếtMỗi lần giảng xong một phân lạira một đề cho Trung Nguyên làm, ví dụ như nói đến phân hai sẽ ra đề "Không sợ ma thì không thờ phụng để Trương Nguyên so sánh với Nhị Cổ, Trương Nguyên ngẫm nghĩ một chút, nói:
Thiên địa ngày mai thuộc về kẻ thắng, không thể quả mê tín theo thiên địa quỷ thân, kẻ sĩ phu phải có lòng câu phúc, mà phải biết dùng tài trí và sự khéo léo của mình; kẻ thông tỏ mọi chuyện trên đời cũng không thể biên có thành không, không chỉ có thể hoặc vậy. Phu dĩ câu phúc chi tâm thăng, mà dùng kê dĩ hành kỷ ninh, thông qua tình cảm của vạn vật, không thể võng lấy hư vô, tư nhân không những có thể võng, phu diệc khuy lợi chi chí ân, mà ngày nay gọi là thuật nịnh hót sướng tai.
Vương Tư Nhâm khen:
Hay! Đệ nhị không giống với phá đề, phá đề ý tủ phải trong sáng mạch lạc , đề nhị cổ thì phải có rất nhiều ý vòng vo rồi, mới có thể tiếp tục viết tiếp.
Dùng xong cơm trưa, hai thầy trò lại tiếp tục học, Trương Nguyên rất chịu khólĩnh ngộ cũng nhanh, lời của Vương Tư Nhâm rất sinh động lại dễ hiểu, Rồi bất giác, ánh tà dương nhàn nhạt chiếu vào vách tường phía đông thuphòng, báo hiệu hoàng hôn đã buông xuống
Bữa tối ăn cua, Trương Nguyên thấy ngôi trong phòng thắp đèn bí bách, liền cùng Vũ Lăng đem bán ra sau viện ngồi đối diện đá Thái Hổ ăn cua. Trăng mùng mười sớm đã lên cao, đám rễ cây hồng hồng ở dưới đá Thái Hồ được ánh trăng khoan thai chiếu rọi hiện lên rất đáng yêu, Vũ Lăng reo lên:
A, có ánh trăng rồi!
